İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH)

BPH Neden Oluşur?
Zamanımızda BPH oluşum mekanizması halen net olarak anlaşılmış değildir.

Zamanımızda bildiğimiz en önemli bilgi: BPH yaşlı erkeklerde meydana gelir, ergenlikten önce bir nedenle testisleri (yumurtaları) alınmak zorunda kalmış erkeklerde ise BPH gelişmez. Bu nedenle bazı araştırmacılar yaş ve testis fonksiyonu ile ilgili faktörlerin BPH gelişiminde rol oynadığını düşünmektedir.

_{Yaşamları boyunca erkekler testislerden erkeklik hormonu olarak testosteron hormonunu üretirlerken, vücutlarında az miktarda olsa kadınlık hormonu olan östrojen de bulunmaktadır. Yaşın ilerlemesiyle kandaki aktif testosteron hormon düzeyi azalmaya ve bu düşüşte beraberinde östrojen oranının artmasına neden olmaktadır. Hayvan çalışmaları BPH gelişiminde yaşlanmayla prostat içinde daha etkin oranda gözükmeye başlayan östrojen hormonunun bazı temel hücre gelişimlerini tetiklendiğini göstermektedir.}

_{Diğer bir teori ise testosteron hormonunun aktif hali olan dihidrotestosteron (kısaca DHT) üzerine yoğunlaşmıştır. Bazı araştırıcılar yaşla kandaki testosteron düzeyi azalıyor olabilse dahi, prostat bezinde DHT düzeylerinin arttığı ve biriktiğini göstermektedir. Bu aktif hormonun artan miktarının ise prostat hücrelerinde gelişimi tetiklediği düşünülmektedir. Bir enzim eksikliği nedeniyle DHT üretimi olmayan erkeklerde BPH gelişiminin de olmaması da bu teoriyi desteklemektedir.}

_{Bazı araştırıcılar ise erken gelişim döneminde ileride BPH gelişimine yol açacak kimyasal ve genetik değişikliklerin oluştuğunu ve yaşın ilerlemesiyle diğer (mesela yukarıda belirtilen hormon faktörleriyle birleşince) faktörlerin tetiklemesiyle yeniden bir gelişimsel uyanışa geçtiğini düşünmektedirler.}

BPH Belirtileri Nelerdir?

Kişinin sosyal yaşantısını etkileyen gece ve gündüz sık idrara çıkmak, idrar yaparken yanma ve sızlama, idrar tazyikinin azalması, çatallı işeme, idrar tutamama hissi, idrar kesesini tam boşaltamama gibi sorunlardır.

Uluslararası prostat semptom-belirti- değerlendirmesinde hastaya sorulan ve sorunun şiddetine göre skorlanan (derecelendirilen) sorular aşağıda verilmiştir.

1. İdrar yapmak için bekleme, zorlanma var mı?
2. İdrar tazyiki, akış gücü eskiye oranla azaldı mı?
3. İdrarı yaparken, bitinceye kadar, kesik kesik işeme oluyor mu?
4. İdrarını yaptıktan sonra hala daha idrar kesesinde idrar kalmış, tam boşalmamış hissi oluyor mu?
5. Gece idrar yapmaya kaç kere kalkıyorsunuz?
6. Gün boyunca iki saatte ya da daha sık idrara çıkmak gereksinimi duyuyor musunuz?
7. İdrar yapma isteği geldiğinde, tutamama hissi, tuvalete zor yetişme, sıkıştırma sorunu yaşıyor musunuz?

BPH, Prostatın iyi huylu büyümesidir. Hastalar genellikle işeme ile ilgili sorunlarla karşılaşınca bir doktora başvurmaktadır. İyi huylu prostat büyümesinde bu şikayetlere rağmen zamanında tedavi yapılmaz ise böbrek yetmezliği ile sonuçlanabilir. Şikayetler hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır. Prostat muayenesi, kan testleri ve gerektiğinde yapılan prostat iğne biopsisi ile iyi huylu olduğu düşünülen prostat büyümesinde, şikayetlerin derecesine göre hastaların takibi, ilaçla ya da cerrahi ile tedavisine karar verilmektedir.

Dünya sağlık örgütü 50 yaşın üzerinde her erkeğin, yukarıda belirtilen sıkıntılar olsun ya da olmasın, yılda bir kere mutlaka doktor kontrolüne (prostat muayenesi ve kanda PSA testi için) gitmesi önerilmektedir. Eğer I. derece akrabalarında (baba, erkek kardeş gibi) prostat kanseri olan kişilerde sözü edilen yıllık kontrollerinin 40 yaşından itibaren başlanması önerilmektedir. Zira I. derece akrabalarında prostat kanseri olanlar erkeklerde, yakınların hastalığa yakalanma yaşına göre, prostat kanseri görülme riski, normal toplum oranlarına göre, 2-6 kat arasında artmaktadır.

TANI YÖNTEMLERİ

• Hastanın Şikayetleri,
• Parmakla prostat muayenesi
• Serumda PSA,üre, kreatinin ve idrar tahlili
• Ultrasonografi
• İdrar akım hızı ölçümü ve rezidü idrar miktarı
• Sistoskopi (gerektiğinde)
  
  Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
  
  BPH tedavisinde ilk basamak mutlaka medikal tedavi olmalıdır. Medikal tedaviden beklenen sonuç alınamıyorsa ya da tedaviye rağmen iyileşmiş olan belirtiler zamanla tekrar meydana geliyorsa artık farklı tedavi alternatifleri gündeme gelmelidir.

İlaç tedavisinde prostat içindeki kasları gevşeten ve idrarın akımına bir pasaj sağlatan ilaçlar (alfa-bloker ilaçlar) buna ek olarak prostatın hacminde azalmaya yol açan ilaçlar (5-alfa redüktaz inhibisyonu yapan ilaçlar) kullanılmaktadır. Bunun yanında içinde sabal ekstresi denilen bir bitki ekstresi de medikal tedavide rahatlıkla kullanılabilir.

Alfa bloker ilaçlar (Tamsulosin, Alfuzosin, Terzosin, Doksazosin)
5-alfa redüktaz inhibitörü ilaçlar (Finasterid, Dutasterid)
Sabal ekstresi (saw palmetto)

Medikal tedavinin yeterli gelmediği durumlarda artık girişimsel tedavi alternatifleri gündeme gelmelidir.

CERRAHİ GİRİŞİMLER

• Transuretral rezeksiyon (TUR), bipolar enerji ile, plazmakinetik enerji ile ya da monopolar enerji ile uygulanır
• Lazer vaporizasyon, KTP, Diod, Thulium lazer ile uygulanır
• Lazer enükleasyon, Holmium lazer ile uygulanır

İyi huylu prostat büyümesinin endoskopik görüntüsünü izlemek için yukarıdaki videonun üzerine tıklayınız.

TURP- Transüretral Prostat Rezeksiyon ameliyatının şematik görüntüsü.