Vezikovajinal fistül ( VVF )

vajina arasında anormal bir kanalcık gelişimi söz konusudur. Bu anormal şekilde gelişmiş olan kanalcık ya da kanala “ fistül “ denilmektedir.
İdrar torbası ve vajina arasında meydana gelen bu fistül nedeniyle mesanedeki idrar vajinaya kaçmakta ve vajinadan da dışarı akarak istek dışı ve devamlı idrar kaçağına neden olmaktadır. Gece-gündüz devamlı idrar kaçırılması nedeniyle kadınlarda son derece sıkıntılı ve sosyal hayatı derinden etkileyen bir durumdur.

Vezikovajinal fistül olan kadınlarda %10-15 üreter kanallarında da hasar mevcuttur. Gelişmiş ülkelerde en sık ürogenital fistül nedeni jinekolojik ameliyatlardır. Bu nedenler hangi tip jinekolojik ameliyattan sonra, hangi tip fistül gelişimine hangi teknik cerrahi onarma ile tedavi yapılacağı değişebilir.

Vezikovajinal fistülün belirtileri nedir? Vezikovajinal fistül gibi bütün ürogenital fistüllerde temel belirti istek dışı idrar kaçırmadır. Hastalar sıklıkla jinekolojik ameliyat ya da jinekolojik bölgeye uygulanan radyoterapi (ışın tedavisi) sonrasında devamlı vajinal akıntının gelmeye başladığını ifade ederek doktora gelmektedir. Bu akıntı genellikle devamlı şekilde olmaktadır. Ancak ince fistüllerde aralıklı idrar kaçırma şeklinde de kendisini göstermektedir.

Jinekolojik ameliyat sonrası karında, belin yanlarında ve kasıklarda ağrı, bunun yanında barsaklarda kramp tarzında ağrı atakları ve tıkanma belirtileri yanında ateş yükselmesi idrarın karın içine kaçtığını ve burada toplanarak “ ürinom ” veya idrara bağlı karında “asit” gelişimi önemli ve hızlı davranılması gereken ve fistülün akla gelmesi gereken bir durumdur. Bunun yanında bu tip idrar kaçırmalarla beraber fistüle bağlı tekrarlayan sistit, idrar yolu infeksiyonları ve hatta böbrek iltihabı (pyelonefrit) ataklar şeklinde görülür.

Travmanın ya da nedenin meydana gelmesi ile klinik belirtilerin ortaya çıması arasındaki süre genellikle altta yatan nedene göre değişmektedir. Mesanenin yaralanmasına bağlı gelişen vezikovajinal fistüllerde klinik belirtiler hemen başlar. Jinekolojik ameliyatlardan sonra gelişen vezikovajinal fistül tablosunun %90’ınında belirtiler ameliyattan 7 ila 30 gün sonra meydana gelmektedir.

Zor ve uzun süren doğumlarda vajinanın, mesaneye bakan, ön duvarındaki yırtılmalara bağlı fistüllerde %75 belirtiler ilk 24 saatte başlamaktadır.

Buna karşın radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası meydana gelen vezikovajinal fistül tablosunda ışın tedavisine bağlı gelişen damarların da ışın tedavisi ile kaybı ve buna bağlı nekroz gelişimi yavaş geliştiğinden, vezikovajinal fistül 30 gün ile 30 ay arasındaki bir periyoda meydana gelebilir. Işın tedavisine bağlı vezikovajinal fistül gelişen olgularda beraberinde radyasyon sistiti, idrarda kanama, mesanede ufalma da diğer belirtiler olarak karşımıza çıkabilir.

Vezikovajinal fistül teşhisinde uygulanan tanı yöntemleri nedir?

Görüntüleme yöntemleri

- Vezikovajinal fistülün tamiri öncesinde radyolojik görüntüleme mutlaka yapılmalıdır.
- İntravenöz Pyelogram (IVP) mutlaka gereklidir. Zira vezikovajinal fistül olgularında %10 üreter kanallarında da hasar gelişme riski söz konusudur
- Eğer hastanın hikayesinde ve muayenesinde üreter şüphesi var ancak İVP filmlerinde buna ait bulgu yoksa retrograd üreteropyelografi yapılabilir.
- Fibrin tedavisinin düşünülebileceği ince fistülü olgularda Fistülogram oklüzyon tedavisi öncesi çekilebilir.

Teşhis yöntemleri

- Jinekolojik ameliyat sırasında mesane ya da idrar kanallarında bir yaralanma ihtimali varsa, ameliyat esnasında intravenöz (damardan) verilen metilen mavisi ya da indigo carmin boyası ile boyanın ameliyat alanına gelip gelmediği takip edilebilir.
- Özellikle üreterlere yakın gerçekleşen jinekolojik ameliyatlarda ameliyatın hemen sonrasında sistoüretroskopi ile üreterler kateterize edilerek dikiş geçilip geçilmediği kontrol edilebilir.
- Alternatif olarak mesane sondasından verilecek metilen mavisinin ameliyat sahasına gelip gelmediği, mesane yaralanmasını kontrol etmek için uygulanabilir.
- Bu yöntem özellikle mesanenin bölgeye çok yapışık olduğu durumlarda dokuların ayrılması içinde yardımcı olması için kullanılabilir.
- Ofis ortamında fleksible sistoskopi ile tanı konabilir